ब्रेकिंग न्यूजपासून ते नोकरी अपडेट्स पर्यंत... सर्व माहिती मिळणार... थेट तुमच्या WhatsApp वर! 🆓अगदी फ्री...!

महाराष्ट्र :- मृदा ( MAHARASHTRA :- SOIL )

ब्रेकिंग न्यूजपासून ते नोकरी अपडेट्स पर्यंत... सर्व माहिती मिळणार... थेट तुमच्या WhatsApp वर! 🆓अगदी फ्री...!

Share post:

महाराष्ट्रातील मृदा वैशिष्ट्यपूर्ण आहे .ज्या प्रमाणे महाराष्ट्रातील प्राकृतिक विभाग वेगळे वेगळे पडतात त्याच प्रमाणे महाराष्ट्रात विविध प्रकारच्या मृदा आहेत . खरे तर महराष्ट्रात गाव बदलले की भाषा व माती दोन्हीपण बदलतात ही तर म्हणच आहे . महाराष्ट्रातील शेती ( AGRICULTURE ) वनांचा ( FOREST ) अभ्यास करण्यासाठी महाराष्ट्रातील मृदेचा अभ्यास आवश्यक आहे .

महराष्ट्रात पठाराच्या उंचवट्यावर भरड उथळ प्रकारची मृदा आहे . मैदानावर मध्यम काळी मृदा आहे . तसेच नद्यांच्या खोऱ्यात सुपीक काळी मृदा आहे. कोकण किनाऱ्या लगत किनाऱ्यावरची गाळाची मृदा आहे . डोंगरउतारावर व घाटमाथ्यावर तांबूस ( तपकिरी ) मृदा आहे . महाराष्ट्र पठार व पूर्व विदर्भात उंचावट्याच्या भागात पिवळसर तपकिरी मृदा आहे . कोकणच्या काही भागात जांभा मृदा आढळते तर काही भागात खारी मृदा आहे . महराष्ट्रातील मृदेचे मुख्य प्रकार खालील प्रमाणे आहेत .

महाराष्ट्रातील मृदेचे मुख्य प्रकार ( IMPORTANT TYPES OF SOIL IN MAHARASTRA ) :-

  • काळी मृदा ( रेगुड मृदा )
  • जांभा मृदा
  • किनाऱ्याची गाळाची मृदा
  • तांबडी मृदा ( पिवळसर मृदा )

काळी मृदा (BLACK SOIL) :-

काळ्या मातीला रेगुड मृदा असेही म्हणले जाते . या मातीने महाराष्ट्रातील म्हणजेच दक्खनच्या पठारावरील सर्वात जास्त भाग व्यापला आहे . महाराष्ट्रातील सर्वात महत्वाची मृदा म्हणून या मातीचा उल्लेख केला जातो सोबतच या मातीला कापसाची माती असेही म्हणले जाते .

- Advertisement -
महाराष्ट्रातील सर्वात कसदार काळी माती ( रेगुड माती ) …

सह्याद्री पर्वताच्या पूर्वेकडे घाटमाथा पर्वत ओलांडल्यावर संपूर्ण प्रदेश काळ्या मातीचा आहे . परंतु ह्या मातीचे स्वरूप सर्वत्र सारखे नसते . मृदेच्या थराची जाडी बदलते व सोबत मातीचा रंगही बदलतो . मातीच्या बदलत्या रंगानुसार ह्या मातीचे काही प्रकार पडतात .

  • दरीतील गडद काळी मृदा
  • मैदानावरील मध्यम काळी मृदा
  • उथळ काळी मृदा
  • आदि …

गुणधर्म :-

  • नद्यांच्या खोऱ्यात सुपिकतेचे प्रमाण जास्त असते .
  • ओलावा टिकून धरण्याची क्षमता असते .
  • सुपीकता कमी होत नाही .
  • मान्सूनच्या पावसाचा अत्त्यांत जास्त उपयोग होतो .
  • जास्त पाणी झाल्यास दलदलयुक्त जमिनीत रूपांतर होते .

मुख्य पिके :-

  • कापूस
  • गहू
  • ज्वारी
  • तंबाखू
  • जवस
  • कडधान्य
  • ऊस
  • फळबागा
  • आदि …

जांभा मृदा :-

महाराष्ट्र राज्यात मुख्यतः पश्चिम भागात रत्नागिरी , सिंधुदुर्ग , रायगड व कोल्हापूर या जिल्ह्यात ही मृदा मिळते . सोबतच उंच डोंगराळ भागात ही मृदा मिळते . गडचिरोली जिल्ह्यात काही प्रमाणात ही मृदा आढळते .

गुणधर्म :-

  • मुख्यतः तांबूस तपकिरी व तांबड्या रंगाच्या छटा आढळतात .
  • उंचावरच्या मृदेत ओलावा टिकून धरण्याची क्षमता कमी असते .
  • सखल प्रदेशात काही प्रमाणात ओलावा टिकून धरते .
  • ही मृदा उथळ , खडकाळ व पातळ स्वरूपाची असते .

मुख्य पिके :-

  • फळबागा
  • हापूस आंबा* ( रत्नागिरी )
  • काजू
  • चिकू
  • आदि ….

*ह्या भागातील हापूस आंबा भारतातच नव्हे तर संपूर्ण जगात प्रसिद्ध आहे . हा आंबा मुख्यतः निर्यात केला जातो .

किनाऱ्याची गाळाची मृदा :-

ही मृदा मुख्यतः समुद्र किनारी मिळते व महाराष्ट्र मध्ये अरबी समुद्र किनारा 720 किमी लाभला आहे . या किनाऱ्याची मृदा गाळाची मृदा असते .याच मृदेला भाबर मृदा म्हणून ओळखले जाते .

गुणधर्म :-

  • क्षार खूप मोठ्या प्रमाणात उपलब्ध असते .
  • भाबर मृदा म्हणून ओळख आहे.
  • मुख्यतः पिकांना उपयुक्त नाही .

मुख्य पिके :-

  • नारळ
  • तांदूळ
  • पोफळीच्या बागा
  • आदि ….

तांबडी मृदा :-

ही मृदा पिवळसर मृदा म्हणूनही ओळखली जाते . सह्याद्रीच्या पर्वतमय भागात ही मृदा आढळते . मुख्यतः वैनगंगा नदीच्या खोऱ्यात ही मृदा आहे .

गुणधर्म:-

  • या मृदेत रचना , रंग व रासायनिक पदार्थाचे प्रमाण स्थिर नसते . या कारणामुळे सुपीकता स्थिर नसते .
  • सुपीकता कमी असते .
  • उंचावर पातळ थर , वाळूमिश्रीत व कमी सुपीक असते .

मुख्य पिके :-

  • भरड धान्य
  • बाजरी
  • तांदूळ
  • काही प्रमाणात फळबागा
  • आदि …

तरी या लेखात आपण जाणून घेतले महाराष्ट्रातील मुख्य मृदेच्या प्रकाराबद्दल . तरी तुम्हाला आमचा लेख कसा वाटला हे कंमेंट (comment) मध्ये नक्की कळवा . तुम्हाला स्पर्धा परिक्षाबद्दल कोणत्याही विषयाचे मार्गदर्शन हवे असेल तर कळवा . आपली मागणी लवकरच पूर्ण केली जाईल . अधिक माहितीसाठी वाचत रहा STAY UPDATED

- Advertisement -

Related articles

राष्ट्रपतीबद्दल संपूर्ण माहिती । Information about the President in Marathi

भारताच्या संविधानातील तरतुदीनुदार राष्ट्रपती हे सर्वोच्च राष्ट्रप्रमुख असतात. राष्ट्रपती हे भारतीय तीनही(नौदल, भूदल, वायुदल) दलाचे सरसेनापती असतात.

शेतीविषयी माहिती मराठीमध्ये । Agriculture Information in Marathi

शेतीविषयी माहिती (Agriculture Information in Marathi) : आपला भारत देश हा कृषिप्रधान म्हणजेच शेतीप्रधान देश म्हणून ओळखला जातो, संपूर्ण भारतभर मोठ्या संख्येने लोक शेती करत आहेत.

Set 5 – GCC TBC मराठी टायपिंग महत्वाचे MCQ । GCC – TBC Marathi Typing Important Objective Questions and Answers

मित्रानो, खाली तुमच्यासाठी GCC TBC Marathi Typing Important Objective Questions and Answers दिलेले आहेत. हि टेस्ट सोडविण्यासाठी Start...

Set 4 – GCC TBC मराठी टायपिंग महत्वाचे MCQ । GCC – TBC Marathi Typing Important Objective Questions and Answers

मित्रानो, खाली तुमच्यासाठी GCC TBC Marathi Typing Important Objective Questions and Answers दिलेले आहेत. हि टेस्ट सोडविण्यासाठी Start...
Home
Test Series
Videos
Join Whatsapp